Açıklama
Kedi ve köpeklerde sindirim sistem ve farklılıklarından başlayarak,
doğumdan itibaren erkek-dişi ayrımı ile birlikte
büyüme ve farklı fizyolojik durumlar da gözetilerek
bu sevimli hayvanların enerji ve besin madde ihtiyaçları,
yedirilen hazır mama ve evde hazırlanan gıda içeriklerde bulunan ham madde ve katkıları detaylandırılmıştır.
Hazır mamalar, çiğ mamalar (BARF), evde hazırlanabilecek mama tarifleri,
evde hazırlanan mamalara katılan vitamin-mineraller
ve endüstriyel mama üretiminin temel bilgilerinin paylaşıldığı bu eserde
ayrıca kedi ve köpeklerde beslenmeye bağlı hastalıklar özenle işlenmiştir.
Çok daha farklı bilgi ve detayın paylaşıldığı bu eserin ikinci baskında ise
ilk baskıya ilave olarak,
hastalıklara özel ticari reçeteli mamalar (Prescription Diet),
elektrolit denge ve sıvı tedavisi,
kedi ve köpeklerde asidik ve alkali diyetler
ve vejeteryan-vegan diyetler konuları verilmiştir.
Yazar: Prof.Dr. Osman Küçük
Sayfa sayısı: 344 sayfa
1.Baskı Tarihi: Ocak 2017
2.Baskı Tarihi: Ekim 2020
3.Baskı : Ocak 2025 (Satıştaki Baskı)
Ebatları: 16 x 23,5 cm
Kuşe kağıt, siyah-beyaz basım
Karton Kapak
3.Baskının İçindekiler Bölümü:
Bölüm 1
KEDİ VE KÖPEK – GENEL BİLGİLER……………………………………………………………………………….. 1
Kedi ve köpek…………………………………………………………………………………………………………………….. 1
Dünyada ve ülkemizde kedi-köpek rakamları ve mama sektörü ………………………………. 1
Türk kültüründe kedi-köpek sevgisi……………………………………………………………………………….. 3
Kedi ve köpeği farklı kılan özellikler ……………………………………………………………………………….. 4
Kedi ve köpekte sindirim – benzerlik ve farklılıklar ……………………………………………………… 8
Kedi ve köpeklerde aktivite standartları ……………………………………………………………………… 13
Sprint türü aktivite …………………………………………………………………………………………………….. 13
Uzun mesafe (endurance) türü aktivite ………………………………………………………………….. 13
Kombine aktivite türleri ……………………………………………………………………………………………. 13
Kedi ve köpeklerde vücut kondisyon skoru ve kas kütle skoru………………………………… 14
Kedi ve köpeklerde Dual-enerji X-ray absorpsiyon (DXA) ve diğer yöntemlerle
vücut yağının tespiti ……………………………………………………………………………………………………….. 19
Kedi ve köpek beslemede enerji kavramı ve enerji ihtiyacı hesaplaması ……………….. 19
Mamalardaki (kuru veya yaş mama) metabolize enerjinin (ME) hesaplanması………25
Köpeklerde enerji ihtiyacı ……………………………………………………………………………………………….26
Kedilerde enerji ihtiyacı …………………………………………………………………………………………………..28
Kedi ve köpekte yem tüketimi ……………………………………………………………………………………….29
Kedi ve köpeklerde yem-mama yeme davranışları …………………………………………………….30
Kedi ve köpekte diğer davranışlar (havlama, miyavlama ve yalama-grooming) …… 31
Havlama………………………………………………………………………………………………………………………. 31
Miyavlama ………………………………………………………………………………………………………………….. 31
Kedi ve köpeklerde yalama (grooming) ………………………………………………………………….32
Köpeklerde arka ayağı havaya kaldırarak idrar yapma……………………………………………….32
Karanlıkta kedi ve köpek gözlerinin parlaması – renkli görme fonksiyonu …………….33
Kedi ve köpekte uyku ve rüya görme……………………………………………………………………………34
Kedi ve köpeklerde su ve önemi ……………………………………………………………………………………34
Kedi ve köpekte terleme ve vücut ısısının düzenlenmesi ………………………………………….35
Kedi-köpek kulübeleri……………………………………………………………………………………………………..36
Kedi ve köpek mamalarında kullanılan yaygın yem hammaddeleri ………………………..37
Kedi ve köpek mamalarında kullanılan protein kaynakları ………………………………………..39
Hayvansal protein kaynakları …………………………………………………………………………………………42
Bitkisel protein kaynakları ………………………………………………………………………………………………45
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan karbonhidrat kaynakları………………………………..46
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan tane yem kaynakları ………………………………………48
Tane yem (tahıl) içermeyen diyetler (grain-free diet) …………………………………………………48
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan diğer nişasta kaynakları…………………………………49
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan fiber kaynakları ………………………………………………50
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan yağlar ……………………………………………………………….53
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan mineral ve vitamin kaynakları ………………………55
Kedi ve köpekte mineraller ve önemi……………………………………………………………………………56
Kedi ve köpeklerde tuz (NaCl) ihtiyacı…………………………………………………………………………..58
Kedi ve köpekte vitaminler ve önemi……………………………………………………………………………58
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan katkı ve prezervatif madde kaynakları………..60
Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan fonksiyonel katkı maddeleri ………………………… 61
Kedi ve köpek mamalarında kullanılan prebiyotik, probiyotik, simbiyotik,
postbiyotik (paraprobiyotik) ve enzimler ……………………………………………………………………. 61
Kedi ve köpek mamaları üretim teknolojisi – Ekstruzyon …………………………………………..62
Nişasta………………………………………………………………………………………………………………………….63
Protein………………………………………………………………………………………………………………………….63
Yağ………………………………………………………………………………………………………………………………..64
Fiber ……………………………………………………………………………………………………………………………..65
Diğer bileşenler…………………………………………………………………………………………………………..65
Kedi ve köpek mamaları üretim teknolojisi – Konserve ……………………………………………..66
Kedi ve köpeklerde içerdiği nem oranına göre mama çeşitleri …………………………………66
Katı-Kuru mamalar …………………………………………………………………………………………………………..66
Sulu mamalar ……………………………………………………………………………………………………………………66
Yarı sulu mamalar …………………………………………………………………………………………………………….67
Ara öğün ve ödül mamalar …………………………………………………………………………………………….67
Kedi ve köpeklerde kalite bakımından mama çeşitleri ………………………………………………68
Premium ve süper-premium mamalar ………………………………………………………………………….68
Ekonomik mamalar ………………………………………………………………………………………………………….69
Özel marka mamalar (private label) ………………………………………………………………………………69
Organik ve doğal mamalar……………………………………………………………………………………………..69
Çiğ mamalar – BARF diyet ………………………………………………………………………………………………69
Vejetaryen mamalar ………………………………………………………………………………………………………..70
Evde hazırlanan (ev yapımı) mamalar……………………………………………………………………………70
Veteriner hekim tarafından yazılan tedavi amaçlı (reçete) mamalar ………………………..70
Besin içeriğine ve farklı fizyolojik ihtiyaçlara göre mama çeşitleri ……………………………71
Dini inanışa göre mama çeşitleri – helal mama …………………………………………………………..71
Mama etiketleri üzerinde beyan edilen ve AAFCO tarafından standartları
belirlenen özel mamalar …………………………………………………………………………………………………71
Mamaların enerji düzeyleri ve besleme stratejileri – düşük enerjili mamalar …………72
Köpek mamasının kediye ve kedi mamasının köpeğe yedirilebilme şartları ………….72
Bölüm 2
KEDİ VE KÖPEK DİYETLERİNDE (MAMALARINDA) KULLANILAN
YEM VE YEM KATKI MADDELERİ………………………………………………………………………………….75
Bölüm 3
KEDİ VE KÖPEK BESLEME …………………………………………………………………………………………… 103
Bölüm 4
KÖPEK BESLEME …………………………………………………………………………………………………………… 105
Köpek eniklerinin beslenmesi ………………………………………………………………………………………105
Köpek enikleri için genel hususlar ……………………………………………………………………………….105
Doğumdan sonraki ilk günlerde köpek eniklerinin beslenmesi ……………………………. 106
Öksüz köpek eniklerinin beslenmesi ………………………………………………………………………….. 110
Sütten kesim öncesine kadarki dönemde köpek eniklerinin beslenmesi …………….. 112
Sütten kesim sonrası dönemde köpek yavrularının beslenmesi ……………………………. 113
Yavru maması (büyütme maması) ile beslemede yaş sınırları ………………………………… 114
Kedi ve köpeklerde genel olarak büyüme …………………………………………………………………. 114
Köpeklerde büyüme……………………………………………………………………………………………………… 116
Dişi köpek besleme ………………………………………………………………………………………………………..120
Köpekte östrus, gebelik ve laktasyon dönem ve detayları ………………………………………120
Çiftleşme döneminde dişi köpeklerde besleme………………………………………………………..120
Gebe köpek besleme …………………………………………………………………………………………………….121
Doğumda köpek besleme …………………………………………………………………………………………….124
Laktasyondaki köpeklerin beslenmesi………………………………………………………………………..125
Anne köpeklerin sütten kesimde beslenmesi ……………………………………………………………128
Erkek köpek (damızlık) besleme …………………………………………………………………………………..128
Yetişkin köpek beslemesi ………………………………………………………………………………………………129
Köpeklerin tablo halinde enerji ve besin madde ihtiyaçları …………………………………….132
Köpeklerde taurin ihtiyacı …………………………………………………………………………………………….146
İri ırk köpeklerin beslenmesi – temel yaklaşım ve farklılıklar …………………………………..146
Köpeklere yedirilen yal (arpa yalı) ve besleme bakımından değeri ………………………..149
Polis köpekleri (K9) ve arama-kurtarma-narkotik köpeklerinin beslenmesi ………….150
Hız-yarış köpekleri ve kızak çeken köpeklerinin beslenmesi …………………………………..152
Av köpeklerinin beslenmesi………………………………………………………………………………………….154
Bekçi, çoban ve rehber köpeklerin (guide dogs) beslenmesi ………………………………….155
Bölüm 5
KEDİ BESLEME ………………………………………………………………………………………………………………..157
Kedi eniklerinin beslenmesi ………………………………………………………………………………………….157
Kedi enikleri hakkında genel hususlar ………………………………………………………………………..157
Doğumdan sonraki ilk günlerde kedi eniklerinin beslenmesi …………………………………159
Öksüz kedi eniklerinin beslenmesi ………………………………………………………………………………161
Sütten kesim öncesine kadarki dönemde kedi eniklerinin beslenmesi …………………163
Sütten kesilen kedi eniklerinin beslenmesi ………………………………………………………………. 164
Kedilerde büyüme………………………………………………………………………………………………………….165
Dişi kedi besleme……………………………………………………………………………………………………………167
Kedide östrus, gebelik ve laktasyon dönem ve detayları …………………………………………168
Çiftleşme döneminde kedilerde besleme ve diğer detaylar ……………………………………168
Gebe kedi besleme ………………………………………………………………………………………………………..168
Doğumda kedi besleme………………………………………………………………………………………………..172
Laktasyonda kedi besleme …………………………………………………………………………………………..172
Anne kedilerin sütten kesimde beslenmesi ……………………………………………………………….175
Erkek kedi (damızlık) besleme ………………………………………………………………………………………175
Yetişkin kedi beslenmesi ……………………………………………………………………………………………….176
Kedi için ideal diyet – fare……………………………………………………………………………………………..180
Kedilerin tablo halinde enerji ve besin madde ihtiyaçları ………………………………………..181
Kedilerde taurin ihtiyacı ………………………………………………………………………………………………..193
Yaşlı (senyör-geriatrik) kedi ve köpek besleme ………………………………………………………….193
Pişirilmemiş (çiğ) gıdalarla kedi ve köpek besleme – RMBD – BARF……………………….194
Evde insanlar için hazırlanan yemeklerle veya yemek artıkları ile kedi ve
köpeklerin beslenmesi ………………………………………………………………………………………………….195
Evde hazırlanan kedi ve köpek mamalarına katılan vitamin-mineral karışımları
(premiksler) – tabletler …………………………………………………………………………………………………..198
Bölüm 6
KEDİ VE KÖPEKLER İÇİN DİYET ÖRNEKLERİ ……………………………………………………….. 201
Kedi ve köpekler için evde hazırlanabilecek mama örnekleri………………………………….201
Bölüm 7
KEDİ VE KÖPEKLERDE BESLENME HASTALIKLARI……………………………………………. 225
Kedi ve köpek beslemede önemli besin unsurları …………………………………………………… 228
Su ………………………………………………………………………………………………………………………………. 228
Protein………………………………………………………………………………………………………………………. 228
Enerji …………………………………………………………………………………………………………………………. 228
Yağ-yağ asitleri………………………………………………………………………………………………………… 229
Kalsiyum-fosfor ……………………………………………………………………………………………………….. 229
Sodyum-magnezyum-bakır………………………………………………………………………………….. 229
Diğer …………………………………………………………………………………………………………………………. 230
Kedi ve köpeklerde beslenme bağlantılı ağız-diş hastalıkları ………………………………… 230
Deri ve tüy sağlığını olumsuz etkileyen beslenme problemleri ……………………………..231
Derinin pul pul dökülmesi (scaling) …………………………………………………………………………… 232
Kedi ve köpekte sebore (seborrhea) ………………………………………………………………………….. 232
Golden Retriever ırkı köpeklerde görülen kongenital iktiyozis …………………………….. 233
Kongenital kellik (alopesi) veya hipotrikozis …………………………………………………………….. 233
Köpeklerde çinko yetersizliğine bağlı deri hastalıkları (zinc-responsive
dermatosis) ……………………………………………………………………………………………………………………. 233
Köpeklerde çinko ve bakır yetersizliğine bağlı deri hastalığı (lethal
acrodermatitis – LAD) …………………………………………………………………………………………………… 234
Vitamin A yetersizliği-fazlalığı – Cocker Spaniel ırkı köpeklerde kalıtsal deri
hastalığı (vitamin A-responsive dermatosis) …………………………………………………………….. 234
Köpeklerde niyasin yetersizliğine bağlı Kara Dil hastalığı (black tongue disease) …. 235
Dermatomiyozit ve diğer enfeksiyöz deri problemleri …………………………………………… 235
Beslenmeye bağlı ortopedik problemler ………………………………………………………………….. 236
Kalsiyum-fosfor-magnezyum-vitamin D mekanizması – genel bilgiler……………….. 236
Kalsiyum fazlalığı ile ilgili problemler ………………………………………………………………………… 239
Kalsiyum yetersizliği ile ilgili problemler …………………………………………………………………… 239
Kalsiyum yetersizliğine bağlı patolojik kırıklar …………………………………………………………. 239
Gebelikte kalsiyum yetmezliği (Eclampsia = milk fever = puerperal tetany) ………. 239
Raşitizm benzeri hastalık (Rickets-like disease) ………………………………………………………… 240
Raşitizm (rickets) …………………………………………………………………………………………………………… 240
Osteokondrosis (Osteochondrosis = osteochondritis dissecans (OCD)) ………………..241
Kalça displazisi (çıkığı) (hip dysplasia) …………………………………………………………………………241
Enostosis ve Wobbler sendromu …………………………………………………………………………………242
Fosfor yetersizliği ……………………………………………………………………………………………………………242
Fosfor fazlalığı …………………………………………………………………………………………………………………242
Gıda ve sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar ………………………………………………………………..243
Kedi ve köpeklerde besin maddelerinin sindirim ve emilim bozukluğu
(malabsorpsion ve maldigestion) ………………………………………………………………………………..243
Kedilerde hipervitaminozis A ……………………………………………………………………………………….243
Kedilerde servikal spondiloz (deformasyonu) ………………………………………………………….. 244
Kedilerde tiyamin (B1) yetersizliği ………………………………………………………………………………. 244
Biyotin yetmezliği …………………………………………………………………………………………………………. 244
Taurin yetersizliğine bağlı problemler ………………………………………………………………………. 244
Beslenme yetersizliği sonucu oluşan anemi ………………………………………………………………245
Kedi ve köpekte kan grupları – kedilerde neonatal hemolitik anemi (neonatal
alloimmune hemolytic anemia in cats) ………………………………………………………………………245
İştahsızlık …………………………………………………………………………………………………………………………247
Köpekte hiperlipidemi …………………………………………………………………………………………………..247
Kedide hipokalemi ve hipokalemik polimiyopati ……………………………………………………. 248
Ateş (fever) ………………………………………………………………………………………………………………………249
Disfaji (yutma zorluğu) ………………………………………………………………………………………………… 250
Kaşeksi – zayıflık ……………………………………………………………………………………………………………. 250
İshal ………………………………………………………………………………………………………………………………… 250
Köpeklerde parvovirüs enterit ……………………………………………………………………………………. 250
Kabızlık …………………………………………………………………………………………………………………………….251
Mide genişlemesi (gastric dilation ve volvulus = GDV = bloat)……………………………….251
Beslenmeye bağlı metabolik problemler……………………………………………………………………251
Obezite (şişmanlık) ……………………………………………………………………………………………………….. 252
Diyabet (Şeker = diabetes mellitus) …………………………………………………………………………… 253
Glisemik ve insülinemik indeks – diyabet bağlantısı ………………………………………………. 255
Cushings disease – hiperadrenokortisizm ………………………………………………………………… 255
Hipotiroidizm ………………………………………………………………………………………………………………… 256
Hipertiroidizm ………………………………………………………………………………………………………………. 256
Kedi ve köpekte immünolojik gıda alerjisi………………………………………………………………… 257
Kedi ve köpekte immünolojik olmayan gıda alerjisi ……………………………………………….. 260
Aflatoksikozis (aflatoksin zehirlenmesi) …………………………………………………………………….. 260
Konjestif kalp yetmezliği (congestive heart failure) ………………………………………………….261
Kedi Alt Üriner Sistem Hastalığı (Feline lower urinary tract disease – FLUTD)
(Feline Urological Syndrome – FUS) …………………………………………………………………………….261
Köpeklerde idrar taşları (urolithiasis) …………………………………………………………………………. 263
Dalmaçya ırkı köpeklerde pürin metabolizması problemi …………………………………….. 264
Genel karaciğer hastalıkları – Hepatik ensefalopati …………………………………………………. 266
Karaciğerde bakır birikmesi hastalığı ………………………………………………………………………….267
Hepatik lipidozis (Feline hepatic lipidosis) (Yağlı karaciğer semptomu) ………………..267
Köpekte pankreatit ………………………………………………………………………………………………………. 268
Kronik böbrek hastalığı (Chronic kidney disease) ……………………………………………………. 269
Kedilerde Sarı Yağ Hastalığı (Steatitis = pansteatitis = yellow fat disease)
(vitamin E yetersizliği) ……………………………………………………………………………………………………271
Yeni doğanlarda hipoglisemi ……………………………………………………………………………………….271
Kanserli kedi ve köpeklerde besleme ………………………………………………………………………….271
Kedi ve köpeklerde yaşlılık ile bağlantılı hastalıklar ………………………………………………… 272
Kedi ve köpekler için toksik olabilen gıdalar ……………………………………………………………. 272
Kedi ve köpekte çikolata zehirlenmesi………………………………………………………………………..273
Köpeklerde üzüm zehirlenmesi……………………………………………………………………………………274
Kedi ve köpekte soğan ve sarımsak zehirlenmesi……………………………………………………..274
Hastalıklara özel ticari reçeteli mamalar (Prescription Diet = Therapeutic Diet =
Specialty Diet = Veterinary Diet = Dietetic Food) ……………………………………………………..275
Kedi ve köpeklerde elektrolit denge ve sıvı tedavisi ……………………………………………….. 287
Kedi ve köpeklerde asidik ve alkali diyetler ………………………………………………………………. 289
Kedi ve köpeklerde vejetaryen-vegan diyetler ………………………………………………………… 292
Mama sektöründe yeni gelişmeler ve temayüller (sinek, HPP, in vitro et) ……………. 295
Gıdalara (yemlere-mamalara) uygulanan ışınlama (gamma irradiation) ……………… 297
Bölüm 8
KEDİ VE KÖPEK DİYETLERİNDE KULLANILAN YAYGIN YEMLERİN ENERJİ VE
BESİN MADDE İÇERİKLERİ………………………………………………………………………………………… 299
Kedi ve köpek mamalarında kullanılan katkı madde (additive) içerikleri …………….. 307
Kaynaklar……………………………………………………………………………………………………………….309-316
YAZAR HAKKINDA
Prof. Dr. Osman KÜÇÜK, 1968 yılında Bayburt’ta
doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise tahsilini aynı yerde tamamlayarak 1987 yılında üniversite tahsiline
başladı. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden mezun olan Osman KÜÇÜK,
1993 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti. Master ve doktora eğitimini Amerika’da tamamlayan Osman KÜÇÜK, 2000 yılından beri
Türkiye’de akademisyen ve araştırmacı olarak
çalışmaktadır. Danimarka’da araştırıcı olarak ta
çalışan Osman KÜÇÜK, evli ve 2 çocuk babasıdır.
ÖNSÖZ
Kedi ve köpek besleme, sadece ticari olarak satılan hazır mamaların yedirilmesinden ibaret
değildir. Bir yetiştirici, bir veteriner hekim veya bilime merak duyan bir hayvan sever, kedi ve
köpek beslemenin detaylarını bilmek zorundadır. Ayrıca, kedi ve köpeklerin veteriner kliniklerine müracaatında beslenme, 5. element olarak değerlendirilmek zorundadır. Kliniklerde,
ateş, nabız, respirasyon ve ağrı dışında beslenme kritik unsur (The 5th vital assessment) olarak değerlendirilmektedir. The American Animal Hospital Association (AAHA) standartlarına göre, kliniğe getirilen kedi ve köpeklerin beslenme bakımından değerlendirmeye tabii
tutulmaları zorunludur. Bu değerlendirmede veteriner hekimlerin beslemeyi hastalıkların bir
parçası olarak gözden geçirmeleri ve diyet düzenlenmesi yapmaları beklenmektedir.
Besleme ve beslenme hastalıkları, hayvan sağlığı bakımından üzerinde durulması gereken
ve birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Dolayısıyla bu kitapta kedi ve köpekleri beslerken teorik bilgilerden başlamak üzere beslemenin pratik noktaları ve beslenmeye bağlı hastalıkların
gelişim ve tedavileri detaylandırılmıştır.
Bu kitapta ayrıca endüstriyel diyet tarifleri dışında kedi ve köpek sahiplerinin evde hazırlayabileceği mama tariflerinden oluşan 30’dan fazla örnek te verilmiştir.
Bu eser hazırlanırken olağanüstü yüksek sayıda yurtdışı kaynaklardan ve otoritelerden
(NRC, AAFCO, FEDIAF) faydalanılarak bir başucu eseri oluşturma hedeflenmiştir.
Faydalı olması dileklerimle.
Prof. Dr. Osman KÜÇÜK
İncelemeler
Henüz inceleme yapılmadı.